Waarom dragen advocaten nog steeds een toga

Geschiedenis van de toga

Volgens een persbericht dat melding maakt van modernisering of zelfs afschaffing van de toga is Napoleon Bonaparte de persoon die de toga in de advocatuur heeft geïntroduceerd. Dat is volgens advocaat en historicus Robert Sanders niet het volledige verhaal.

De advocatentoga heeft een veel oudere geschiedenis. Het Franse revolutionaire bewind maakte in 1790 echter een einde aan de advocatuur door de beroepstitel en het recht om de toga te dragen af te schaffen. Het uitgangspunt was namelijk dat elke burger voor zichzelf of een medeburger in rechte moest kunnen opkomen. In die geest werden ook de universitaire rechtenfaculteiten gesloten en stuurde men beroepsrechters de laan uit.

De chaos in de rechtszalen werd zo groot dat toen Napoleon enkele jaren later de macht greep, hij er niet onderuit kon om die revolutionaire wijzigingen terug te draaien. De onderwijswet van 1804 herstelde niet alleen de rechtenstudie maar betekende ook de terugkeer van de advocatuur en de toga. En dat terwijl Napoleon als autocraat eigenlijk helemaal geen trek had in goed georganiseerde, mondige en juridisch onderlegde advocaten. Dat illustreert de noodzakelijkheid van die hervorming.

Functie van de toga

De toga bevordert de gelijkheid tussen de pleitbezorgers van de betrokken partijen. Want ja, advocaten zijn partijdig, maar het mag voor een rechter geen verschil maken door welke advocaat een partij wordt bijgestaan. Het gaat om de waardering van het partijstandpunt en de onderbouwing daarvan, niet per se om de boodschapper die dat overbrengt. De toga draagt dus ook bij aan professionele distantie ten opzichte van de cliënt.

De advocaat is een togadrager, net zo goed als de rechter of de officier van Justitie. Dat zorgt ook voor een gelijk speelveld tussen de betrokken functionarissen. De toga belichaamt het symbolische maar principiële tegenwicht van de advocaat ten opzichte van de leden van het openbaar ministerie en die van de rechterlijke macht.

Het afschaffen van de toga zou leiden tot een verstoring van die balans, die het fundament vormt onder onze democratische rechtsstaat. Een advocaat moet immers ook het bevoegd gezag ter verantwoording kunnen roepen, denk maar aan de toeslagenaffaire. De toga is voor alle togadragers meer dan een stuk werkkleding. Of is het de bedoeling dat ook de andere deelnemers aan de rechtspleging hun toga inleveren?

Vervanging is niet nodig

Sanders weerspreekt dat de toga toe is aan modernisering. ”Als ik naar mijn eigen exemplaar kijk dan is die uit een moderne en comfortabele stof gesneden. Daar ligt het niet aan. Zelf zie ik trouwens tradities niet als het bewaren van de as maar als het doorgeven van het vuur. En vergeet wat de vormgeving niet dat die juist is bedoeld als overkleding, zodat niet zichtbaar is wat er onder wordt gedragen. Dat heeft een reden.”

De toga heeft voor Sanders een versterkend effect. ”Persoonlijk zie ik de toga als een hulpmiddel om goed in de professionele rol van procesgemachtigde te stappen, zoals een acteur zich voor de voorstelling ook verkleedt. Het is zogezegd het wedstrijdtenue. Of voor wie minder voelt voor het toernooimodel: de toga helpt om de functionele taak te vervullen als ‘officer of the court’ of ‘unabhängiges Organ der Rechtspflege’. Daarin speelt de toga een wezenlijke rol en daar mogen we best zuinig op zijn.”

Bron: Advocatie